شاخص تراز تجاری یا Trade Balance
شاخص تراز تجاری یا Trade Balance
یکی دیگر از شاخص هایی که نشان دهنده شرایط اقتصادی کشورها است ، تراز تجاری Balance Of Trade (BOT) یا تراز بازرگانی خارجی International Trade Balance (ITB) نام دارد . رقم تراز تجاری ، تفاوت قیمت میان صادرات و واردات (کالاها و خدمات) در طول یک ماه برای یک کشور می باشد . هرچه میزان صادرات بیشتر از واردات باشد نوید شرایط بهتر اقتصادی را می دهد . طبیعتا رشد تراز تجاری Trade Balance می تواند به رشد اقتصادی و ارزش پول ملی کمک کند . اقتصاددانان از BOT برای اندازه گیری قدرت اقتصاد یک کشور استفاده می کنند .
شاخص تراز تجاری ، نشان دهنده سلامت اقتصاد یک کشور و رابطه آن با سایر کشورها و هچنین قدرت یک کشور در رقابت تجاری بازار جهانی است .
فرمول تراز تجاری عبارت است از = صادرات کشور – واردات کشور
نکته 1 : تراز تجاری بزرگترین جزء تراز پرداختها می باشد . در واقع شاخص Trade Balance معیاری است که معاملات بین المللی را اندازه گیری می کند . این اندازه گیری کار سختی نیست ، چرا که همه کالاها و خدمات از فیلتر گمرک عبور می کنند لذا همه چیز ثبت شده و مشخص است .
بطور کلی صادرات و واردات در حسابی به نام حساب جاری (Current Account) ثبت می گردند و به مانده این حساب تراز تجاری یا موازنه تجاری گفته می شود .
از طرفی دیگر حسابی به نام حساب سرمایه (Capital Account) وجود دارد که تمامی وام ها و اوراق بهاداری که یک کشور از خارج دریافت و یا به کشورهای خارجی پرداخت می کند در این حساب ثبت می شود به مجموع این دو حساب تراز پرداختها (Payments Balance) می گویند .
انواع تراز تجاری Trade Balance
به طور خاصی تراز تجاری مجموع دو تراز جداگانه است :
1 – تراز تجاری قابل مشاهده : شامل کالاهای فیزیکی می شود .
2 – تراز تجاری غیر قابل مشاهده : شامل خدمات و سایر موارد مشابه می شود.
عوامل موثر در تحلیل Balance Of Trade (BOT)
1 – کارگر ( ساده : ارزان تر است ، ماهر : بدلیل توانایی در تولید درآمد بیشتری خواهد داشت )
2 – مواد اولیه ( تغییر دادن آن و سپس صادر کردن ، صادرات آن به صورت خام )
3 – سیاست تجاری ( وجود تعرفه های بالا باعث منفی شدن تراز تجاری می گردد )
4 – نرخ ارز ( ارز گران چالشی بر سر صادرات خواهد بود ، زیرا هزینه های صادر کنندگان نیز بالا خواهد رفت )
5 – ذخایر ارزی ( تا بتوان با آنها تجهیزات روز را وارد نمود و تولید مناسب را انجام داد )
6 – تورم ( تورم باعث گران تر شدن یک کالا نسبت به همان کالا در کشور دیگر می شود )
7 – تقاضا ( تقاضا برای هر محصولی یکی از مهمترین عوامل برای صادرات است )
8 – تاثیر بر دلار ( در صورت خوب اعلام شدن این شاخص نسبت به پیش بینی رشد دلار را انتظار داریم )
فاکتورهای موثر بر شاخص Balance Of Trade (BOT)
هزینه های تولید در کسور صادر کننده در مقایسه با کشور وارد کننده
محدودیت های معاملاتی
هزینه و در دسترس بودن کالاهای وارداتی مانند مواد اولیه
قیمت محلی کالاهای مورد نظر
در دسترس بودن ارز به مقدار کافی
چند نکته در خصوص شاخص تراز تجاری یا Trade Balance
1 – زمانی که صادرات بیشتر از واردات و یا خالص صادرات مثبت باشد ، مازاد تجاری (Trade Surplus) ایجاد می شود. اما این نکته را به یاد داشته باشید که به طور کلی مازاد تجاری همیشه نشانه قدرت یک اقتصاد نیست .
2 – زمانی که واردات بیشتر از صادرات باشد شکاف تجاری یا کسری بودجه (Budget Deficit) به وجود می آید . در این صورت پول بیشتری از کشور خارج می شود . البته همیشه کسری بودجه به معنای شرایط بد اقتصادی نمی باشد ، چرا که گاهی کشوری با هزینه های زیاد در بخشی سرمایه گذاری می کند تا در آینده از آن بهره برداری کند . در این صورت به دلیل چشم انداز روشن در آینده این کسری قابل قبول است . و یا گاهی کشورها با استفاده از واردات سطح زندگی و رفاه را ارتقاء می دهند و این باعث رشد اقتصادی از زوایای دیگر می شود .
3 – این شاخص بطور عام نشانگر روند تجارت خارجی هر کشور می باشد .
4 – عموماً کشورهایی که با کسری بودجه (Budget Deficit) در تراز تجاری مواجه اند ، باید مواد اولیه خود را صادر کنند تا در ازای آن بتوانند کالاهای مورد نیاز خود را تامین کنند از این رو اقتصاد آنها کاملا وابسته به قیمت های جهانی است .
5 – یک مدل تجاری متعادل به مدلی اطلاق می شود که در آن واردات یک کشور برابر صادرات آن باشد . برای دستیابی به تجارت متعادل می توان از طریق کنترل عواملی چون تورم و اعمال تعرفه ها یا موانع دیگری از جمله گواهی واردات به صورت کشور به کشور به دست آورد . البته این نظریه موافقان و مخالفانی نیز به همراه دارد .
6 – در سایت فارکس فکتوری علاوه بر شاخص تراز تجاری Trade Balance با نسخه دیگری از شاخص تراز تجاری بنام شاخص تراز تجاری کالاها Goods Trade Balance (GTB) که حدود 75 درصد از کل تراز تجاری را تشکیل می دهد مواجه هستیم .
تاثیرات مثبت شاخص Balance Of Trade (BOT)
1 – افزایش استخدام
2 – کاهش بیکاری
3 – فروش بیشتر کالاها و دریافت سرمایه بیشتر
4 – ارتقاء شرکت ها
5 – بهبود سطح کیفیت زندگی
دولت ها چگونه از تراز تجاری حمایت می کنند
تعرفه ها
سهمیه ها
عکس العمل به عملکرد سایر دولت ها با اقدامات مشابه (جنگ تجاری)
روش تاثیر : اگر عدد اعلامی بهتر از پیش بینی اعلام گردد تاثیر مثبت روی ارز می گذارد.
یعنی “واقعی” بیشتر از “پیش بینی” برای ارز خوب است ( ‘Actual’ greater than ‘Forecast’ is good for currency ) .
میزان تاثیر : کم
زمان انتشار گزارش : بصورت ماهانه ( عموما بین 30 تا 35 روز )
نکته 2 : شاخص تراز تجاری کالاها Goods Trade Balance (GTB) معمولاً حدود 30 روز پس از پایان ماه جاری و شاخص Trade Balance معمولاً حدود 35 روز پس از پایان ماه جاری منتشر می شود .
منبع انتشار گزارش : دپارتمان تجارت ایالات متحده (BEA) Bureau of Economic Analysis